کتابخانه آموزشگاهی

و نقش آن در ایجاد عادت به مطالعه در دانش آموزان

برای ایجاد عادت به مطالعه و انگیزه های لازم در کودکان و نوجوانان باید از دوران کودکی این مساله مهم تلقی شود و خواندن مطالب برای کودکان قبل از ورود آنها به محیط مدرسه توسط والدین با تهیه کتابهای مناسب انجام شود تا علاقه به مطالعه بوجود آید تا زمانی که کودک پا به محیط مدرسه می گذارد با مهم تلقی کردن امر خواندن،آن علاقه دوران کودکی به عادت به مطالعه در او تبدیل شود.

 کتابخانه آموزشگاهی

کتابخانه آموزشگاهی مجموعه ای از مواد چاپی و غیر چاپی است که در مدرسه برای پاسخگویی به نیازهای آموزشی،اطلاعاتی،تحقیقاتی،تفریحی و فردی دانش آموزان و معلمان ایجاد می شود.هدف اصلی آن رسیدن به اهدافی است که آموزش و پرورش تعیین کرده است.(فهیمه باب الحوائجی،12)

کتابخانه آموزشگاهی با ایجاد فضایی صمیمی و تهیه کتابهای مناسب و متناسب با نیازها و علایق دانش آموزان ، نقش مهمی در ایجاد عادت به مطالعه درآنها دارند .وجود کتابخانه های پویا،مجهز و مطلوب باعث می شود که گرایش آنها به مطالعه بیشتر شود و کم بودن تعداد کتابخانه ها در محیط های آموزشی و عدم دسترسی آسان به مواد خواندنی مورد نیاز و مورد علاقه باعث می شود که گرایش به مطالعه به حداقل برسد و یا حتی از بین برود.

کتابدار کتابخانه آموزشگاهی

وجود کتابدار متخصص از جمله عوامل مهم در هدایت دانش آموزان به کتابخانه است.

کتابدار باید در برنامه های آموزشی و فراگیری شرکت کرده و به هماهنگی فعالیتهای کتابخانه و برنامه درسی بپردازد،همچنین از تغییرات نظام آموزشی با اطلاع باشد و بکوشد برنامه های کتابخانه را با آن هماهنگ سازد.با سازماندهی کتابها که منجر به دسترسی سریع به مجموعه می شود می تواند سبب جلب مراجعین به کتابخانه شود.

از وظایف مهم کتابدار مدرسه ،انتخاب کتاب مناسب ،حفظ تعادل بین کتابهای آموزشی و سرگرمی و داستان و تازه نگه داشتن مجموعه کتابخانه است .

از مهمترین ویژگی های اخلاقی کتابدار موفق کودکان این است که به آنان صمیمانه عشق بورزد ،بردبار ،مؤدب ،مهربان باشد .در برخورد با کودکان از همان قواعدی پیروی کند که در برخورد با بزرگسالان به کار می برد .با احترام با کودکان رفتار کند و به دنیای خصوصی کودک احترام بگذارد.

توجه به علایق گوناگون کودکان از جمله تماشای تلویزیون ،موسیقی،لباس و آرایش ،فعالیتهای اوقات فراغت و عادتها و علایق مطالعه در ایفای نقش خود مؤثر است .

برای کتابداران حمایت از کودکان و نوجوانان تنها به معنی کاربرد تخصص به منظور فراهم آوری مواد و خدمات نیست ،بلکه از این مهمتر ،پرورش حس نوع دوستی ،اعتقاد به اهمیت افراد و اعتماد به نفس در مورد تواناییهای فردی است . 

 نقش معلم در بهره گیری از کتابخانه

معلم در اجرای برنامه در خلال دروس ،در ایجاد عادت به مطالعه،خواندن را به عنوان وسیله ای برای افزایش آگاهی و گسترش مهارت در زمینه ی دروس مختلف،به کودک معرفی می کند تا کودک به مطالعه ترغیب شود. این مسئله منجر به درک بهتر و آموختن بهتر دروس می شود.

توجه معلم به کتابهای جنبی این آگاهی را به کودک می دهد که یادگرفتن فقط منحصر به کتابهای درسی و معلم و کلاس درس نمی شود ،بلکه چیزهایی بیش از اینها می توان آموخت .استفاده از این روش باعث می شود که کودک برای برآورده شدن این نیاز راهی کتابخانه شود.

کتابدار و معلم باید در تعامل با یکدیگر باشند و کتابدار در انتخاب کتابهای کتابخانه از معلمان نظر خواهی کند زیرا او بیشتر فعالیتهای یادگیری دانش آموزان را کنترل و هدایت می کند.

فعایتهای کتابخانه

کتابخانه در راستای جذب دانش آموزان به کتابخانه و زمینه سازی گرایش دانش آموزان به کتاب و کتابخوانی می تواند فعالیتهایی را انجام دهد .حال به معرفی چندی از این فعالیتها می پردازیم:

1.     داستان گویی و کتابخوانی

2.     معرفی کتابخانه به کودکان و آگاه ساختن آنان که چگونه به موجودی کتابخانه و آنچه نیاز دارند ،دسترسی پیدا کنند .این امر منجر به کاهش اضطراب از ورود و استفاده از کتابخانه می انجامد. 

3.     معرفی کتاب :معرفی کتابهای مناسب و مفید جدید متناسب با موضوعات درسی . 

4.     برگزاری جلساتی با پدیدآورندگان کتاب چون نویسندگان ،تصویرگران ،ناشران و... .

5.     نمایشگاه کتاب :برپایی نمایشگاه کتاب به مناسبتهای مختلفی چون هفته معلم ،روز جهانی کودک،روز دانش آموز،هفته کتاب می تواند باعث ایجاد علاقه وعادت به مطالعه در افراد شود. این نمایشگاه به دو صورت نمایشگاه کلاسی که فقط مختص به یک کلاس می باشد ودیگری نمایشگاه موضوعی که کتابهای مربوط به یک موضوع خاص نمایش داده می شود ،می توان انجام گیرد. 

6.     بحث و گفتگو درباره کتاب و برپایی جلسات نقد کتاب ،همچنین بحث درباره فیلم هایی که بر اساس کتابها ساخته شده اند. 

7.     بازی و مسابقات مربوط به کتاب:برگزاری مسابقات مختلف و طرح سؤالاتی از کتابهای خاص در مناسبتهای مختلف. 

8.     روزهای خاص و برنامه های آن:در نظر گرفتن زنگی به نام ساعت مطالعه در مدارس ویا برپایی بعضی از کلاسها در محیط کتابخانه و تقویت این امر می تواند در ایجاد عادت به مطالعه در دانش آموزان بسیار مفید باشد. 

9.     نمایش فیلم ،اسلاید،نوارهای ویدئویی ،نمایش عروسکی و اجرای نمایشنامه،طراحی و کاردستی،مجالس شب شعر و کارگاههای ادبی. 

10.            ترویج فرهنگ هدیه و یادگاری دادن کتاب در روزهای جشن تولد و اعیاد. 

نتیجه گیری

کتابخانه آموزشگاهی نقش مهمی در ایجاد عادت به مطالعه در دانش آموزان دارد، بهمین دلیل باید آن را به عنوان یکی از بخشهای مهم آموزشگاه در نظر گرفت و تلاش در جهت پویا نگهداشتن آن کرد.به امید روزی که همه ی آموزشگاهها دارای یک کتابخانه مجهز و پویا باشند.